Soạn bài Bài ca phong cảnh Hương Sơn của Chu Mạnh Trinh – văn 11

1. Tóm tắt nội dung bài Bài ca phong cảnh Hương Sơn

a. Nội dung:

• Cảnh Hương Sơn đẹp làm rung động lòng người, những suy niệm của tác giả
• Niềm tự hào đối với cảnh đẹp quê hương, đất nước

b. Nghệ thuật:

• Ngôn ngữ giàu giá trị tạo hình, giọng điệu nhẹ nhàng, tự do phóng khoáng
• Các biện pháp nghệ thuât: nhân hóa, từ láy, đảo ngữ….

2.

Hướng dẫn học bài

Câu 1: Mở đầu Bài ca phong cảnh Hương Sơn là bầu trời cảnh Bụt. Anh chị hiểu câu này như thế nào? Câu này gợi cảm hứng gì cho cả bài hát nói? Không khí tâm linh của cảnh Hương Sơn thể hiện ở những câu thơ nào?

• Mở đầu Bài ca phong cảnh Hương Sơn là bầu trời cảnh Bụt. Câu thơ thể hiện một cái nhìn bao quát về cảnh vật khi Chu Mạnh Trinh đến với Chùa Hương. Tác giả so sánh cảnh Hương Sơn với cảnh tiên giới, đây là chốn bình an, thanh tĩnh, gợi tất cả những gì nhẹ nhàng, thuộc về thế giới tâm linh như với Bụt, Phật từ tấm lòng của tác giả, khi quan sát không gian mênh mông của chốn bồng lai tiên cảnh, mọi cảnh vật ở nơi đây đều ấm áp, gợi không khí nhẹ nhàng.
• Giọng thơ khoan thai, nhẹ nhàng như ru, như mời mọc. Tâm hồn thi sĩ như bâng khuâng trong tĩnh lặng của tâm linh mà vẫn tỉnh táo lạ thường. Con người đến đây như rũ sạch mọi thứ phàm tục. Bốn câu thơ đầu tạo cảm xúc cho bài thơ hát nói
• Cảnh vật trong bài hát nói mang màu sắc tôn giáo (đạo Phật) với tất cả tấm lòng ngưỡng mộ trang nghiêm nhưng gắn kết với tình yêu cái đẹp thiên nhiên của nhà thơ: “thỏ thẻ rừng mai”, “lững lờ khe Yến”, “lồng bóng nguyệt”, “uốn thang mây”.

Câu 2: Nhà thơ tả cảm giác của khách vãn cảnh Hương Sơn khi nghe tiếng chuông chùa như sau:

Vẳng bên tai một tiếng chày kình,

Khách tang hải giật mình trong giấc mộng.

Hãy nhận xét về cách cảm nhận phong cảnh thiên nhiên của người xưa.

• Nhận xét:
  • Chùa là nơi thanh tịnh, đây là nơi bình an, yên tĩnh để mọi người có thể thoát khỏi kiếp trần tục, quay trở về với cuộc sống bình an, không có chút sóng gió nào. Hình ảnh của tiếng chuông chùa làm văng vẳng bên tai những người khách khi đến đây, nó được thể hiện qua tiếng chày kình.
  •  Tiếng chuông đó nó cũng làm thức tĩnh, làm cho khách tang hải giật mình, trong giấc mộng, tất cả đang dần hòa vào không gian rộng lớn, mênh mông, đẹp mê hồn người của tác giả.
  • Khi đến với chốn bồng lai này, tiếng chuông cũng làm tĩnh ngộ, cảnh tiên bụt, nó làm con người như đang hòa vào thế giới khác.
  • Con người thoát khỏi kiếp trần tục, như đang vào một thế giới hoàn toàn khác, ở đó có thiên nhiên đẹp, có con người, có tiên, có bụt, và có khung cảnh thiên nhiên đẹp tuyệt mĩ, con người như đến một vùng đất đẹp.

Câu 3: Phân tích nghệ thuật tả cảnh của tác giả, đặc biệt chú ý đến việc tả không gian, màu sắc âm thanh.

Cảnh vật Hương sơn được miêu tả sinh động, làm cho khung cảnh ở nơi đây trở nên tươi tắn, mang phong vị thần tiên, thoát tục.

• Nghệ thuật tả cảnh giàu chất tưởng tượng, phong phú về cảnh vật, không gian được miêu tả rộng rãi, thoáng đãng, màu sắc tươi tắn, âm thanh của tiếng chuông chùa làm cho những người khách còn thức tĩnh, chính những điều đó tạo nên một điểm mới, riêng biệt.